DEEP DEMOCRACY EN JAM CULTURES
Jacquelien is organisatieadviseur, organisatieontwikkelaar en trainer. Op haar site benadrukt ze haar nuchterheid en analytisch vermogen. Eigenschappen die goed passen bij een een psycholoog met een liefde voor de werking van het brein. We kennen haar al een paar jaar. Ze verdiepte zich in de corporate antropologie en twee jaar geleden volgde ze Deep Democracy level twee en drie in Griekenland. Vaak ontstaat er op zo’n trainingsreis een hechte groep. Jacquelien komen we dan ook geregeld tegen op verschillende events. Samen met Jitske ontwikkelde Jacquelien het Jam Cultures Spel.
Jacquelien gaat de facilitators training verzorgen voor als je dit spel wilt gaan begeleiden. De training is toegankelijk voor iedereen. Het spel is niet alleen voor Vrijwilligersorganisaties maar voor alle organisaties. Die met thema diversiteit en inclusie aan de slag zijn of willen
HOE GAAT HET MET JE EN WAAR BEN JE MOMENTEEL MEE BEZIG?
“Nou, per april 2020 ben ik Programmaleider Nationaal Jaar Vrijwillige Inzet 2021 en houd me bezig met hoe kunnen we zorgen dat organisaties meer en andere vrijwilligers kunnen vinden en binden. In Nederland zijn veel vrijwilligers actief. Toch zijn er vaak meer mensen nodig. Op zoveel meer gebieden maakt vrijwillige inzet een verschil in onze samenleving. Van jeugdwerk tot de sportverenigingen, van natuur en cultuurorganisaties tot scholen. Maar dat tekort los je niet op door meer van dezelfde mensen te vragen, maar door andere wegen te bewandelen.”
WAT WAS DE AANLEIDING OM HET JAM CULTURES SPEL TE MAKEN?
“Ik ben bezig met de vraag hoe kunnen we organisaties in staat stellen om meer vrijwilligers te betrekken? Daarbij helpt het als organisaties bewuster zijn van hun cultuur. Het kost moeite om ze uit hun eigen (denk)patronen te verleiden. Daarvoor hebben we de methode Expeditie Nieuwe Gezichten opgezet. We zien dat organisaties zich vaak richten op de gewenste doelgroep en daarbij voorbij gaan aan wie ze zelf zijn en of deze vrijwilligers wel bij hen passen. Door middel van het Jam Cultures Spel willen we vrijwilligersorganisaties daarover in gesprek laten gaan. De vraag staat daarbij centraal van ‘Hoeveel diversiteit kun jij aan?’ Ze nemen dit mee in hun plannen voor het betrekken van nieuwe gezichten in hun organisatie. Overigens heb ik gemerkt dat bij het faciliteren van dit spel Deep Democracy natuurlijk heel veel houvast biedt. En het spel ìs ook bedoeld voor àlle organisaties, naast de vrijwilligersorganisaties die meedoen aan de expedities. Want mensen maken organisaties.”
WELKE ROL SPEELT DEEP DEMOCRACY IN JOUW WERK?
“Bij Scouting heb ik kennis gemaakt met Deep Democracy toen we er een avondje in getraind werden zodat ik een groepje kon begeleiden om na te denken over de toekomstvisie. In dat groepje was één iemand de hele tijd aan het woord was en dat vond ik heel moeilijk om bij te sturen. Dat is voor mij een belangrijke aanleiding geweest. Zelf ben ik ook iemand die dingen vindt en dat niet onder stoelen of banken steekt. Daarin staat wel de vraag centraal: Hoe gaan we van ‘ik vind’ naar ‘wij vinden’? Waar Deep Democracy bij helpt is mijn niet-favoriete-subject: conflict. Dan gaat het erom dat je perspectieven die tegenovergesteld in jezelf zijn mag hebben. Het is zo fijn dat je jezelf mag tegenspreken! Daarmee kun je uit het conflict komen. Of het conflict binnenin je zit of buiten jezelf, dat maakt niet uit. In gesprek met anderen nodig ik mensen wel uit om andere stemmen uit te nodigen. Dan ontstaat er iets nieuws. Het is een heel praktische methode. Met stappen die je kunt volgen. In die zin is het boekje van Frank [Weijers, ‘Now we’re talking’ red.] heel fijn. Het is de kunst om de situaties die zich aandienen om die om vormen tot een diep democratisch gesprek. Dus, ik denk niet ‘ok, ik ga nu Deep Democracy doen’. Je moet de stappen van Deep Democracy goed in de smiezen hebben om spontaan te sturen op ‘zeggen wat er gezegd moet worden’. Ik wil me nog verder ontwikkelen in het bewuster verspreiden van het alternatief. Als de rol gedeeld wordt, mag iedereen er zijn, dan mag JIJ er dus zijn.”
“Je moet de stappen van DD goed in de smiezen hebben om spontaan te sturen op ‘zeggen wat er gezegd moet worden.”
WAT SPREEKT JE HET MEEST AAN VAN DEEP DEMOCRACY?
“Ik heb enorm geleerd om taal te vinden om perspectieven naast elkaar te zetten. We zijn geneigd om ze tegenover elkaar te zetten, waardoor je de waarde van de andere kant verliest. Meestal zeg ik letterlijk ‘jullie hebben dìt perspectief; ik wil daar nog iets naast zetten.’ Dat vraagt van mij om heel bewust te sturen op verschillende perspectieven. De vragen ‘Hebben we nog wat gemist?’, Zijn er nog aanvullingen?’, ‘Heeft iemand nog een (heel) ander idee?’, zijn cruciaal en die moet je naast je laptop hebben liggen.”
MERK JE VERSCHIL IN HOUDING VAN MENSEN DIE OOK DD HEBBEN GEDAAN?
“Ja, ik heb een collega die het ook heeft gedaan. Het gaat om de basishouding: we werken vanuit een andere intentie en voeren daardoor een heel ander gesprek. Soms verlopen gesprekken zo fel. Dan ontbreekt het aan een respectvolle houding. Hoe bejegen je elkaar. Ik knap nu sneller af op mensen die in hun grondhouding het perspectief van een ander direct uitsluiten. Over conflict gesproken … In het nieuwe team waarin ik werk gebruiken we de check-in nu bijna altijd, en het niet reageren, dat blijkt voor de meeste mensen het moeilijkst. Voor mezelf ook trouwens – als er in mijn brein weer een gevatte opmerking ontstaat”.
JE BENT VAN HET BREIN. EN DEED EEN TEDX TALK OVER BREINVRIENDELIJKE PRESENTATIES. HOE BREIN-VRIENDELIJK IS DD?
“Ons brein zie ik als een limbisch mengpaneel. Figuurlijk hebben we in dat primaire deel van het brein een aantal ‘knoppen’ of noem het gevoeligheden. Als die knoppen op ‘groen’ uitslaan werk je graag mee, maar als die knoppen ‘rood’ uitslaan dan is het brein niet ontvankelijk. DD helpt je om dat mengpaneel te bedienen. Die knoppen zijn gaan over zekerheid, verbinding, status, meesterschap, autonomie, rechtvaardigheid en zingeving. Zodat je van de weerstand in de leer-stand komt. Het knopje autonomie bijvoorbeeld: ‘Mag ik (mee) bepalen wat er hier gaat gebeuren? Of het knopje status. DD helpt je ontzettend om de eigenwaarde van mensen te respecteren: mag ik zijn wie ik ben met mijn mening? Als dat niet mag, schiet het brein in het ‘rood’. DD faciliteert ook een gevoel van rechtvaardigheid. En je hebt de zingevingsknop. Soms roept iemand ‘dit is zo nutteloos’. DD geeft de tools om dat gevoel samen uit te zoeken. Te kijken of er meer zijn die dat het nutteloos vinden. Tot slot de knop meesterschap; die gaat over het in-de-flow gevoel. Mensen vinden het fijn om ergens goed in te zijn.”
“In onze samenleving hebben we ook zo de nodige spelregels. Door er meer toe te voegen levert het juist meer verwarring en minder gesprek.”
HEEFT DD JOU – PERSOONLIJK – VERANDERD? / INZICHTEN OPGELEVERD?
“Het faciliteren van groepen is een stuk makkelijker geworden én ik durf het conflict beter aan te gaan. Het leidt tot beter luisteren naar waar de bron van het conflict ligt. Ik heb een kind waarvan ik kan leren: hij kan ontzettend boos zijn, Maar als ik echt vraag wat hem raakt, nou, dan geeft ie fantastische perspectieven die ik nog niet had bedacht. Hoe verrijkend is dat?
EN WAT VOOR PERSOONLIJKE INZICHTEN HEEFT HET ONTWIKKELEN VAN HET SPEL JE OPGELEVERD?
“Bij het ontwikkelen van de spelregels ontdekte ik dat ik de neiging had om extra spelregels toe te voegen om het zo eerlijk en rechtvaardig mogelijk te maken. Echter dat maakte de spelregels niet eenvoudiger. In onze samenleving hebben we ook zo de nodige spelregels. Door er meer toe te voegen levert het juist meer verwarring en minder gesprek. Juist dat gesprek daar gaat dit spel voor mij over.
Tekst -Chulah Berkowitz
Het Join the Jam! Jam Cultures spel is nu verkrijgbaar! Bekijk het hier
